De  corporaties Actium en WoonFriesland hebben op korte termijn geen plannen meer voor het bouwen van nieuwe huurwoningen. Ook hebben ze aangegeven dat ze woningen afstoten (dit op beperkte schaal) en oog hebben voor verbetering van hun huurwoningen. Particuliere initiatieven voor de bouw van woningen in het goedkope segment beginnen op kleine schaal weer te lopen. Zoals de ontwikkeling in Appelscha aan de Anne Vondelingstraat en op het Harambe terrein. We hebben in de plannen Elsloo en Langedijke gronden op voorraad liggen. Ook is het bestemmingsplan Donkerbroek-West door de raad vastgesteld waardoor nog dit jaar de gronden bouwrijp gemaakt kunnen worden.
De grote strategische projecten vinden ook nog doorgang, denk hierbij aan het Masterplan Oosterwolde Centrum – Venekoten Noord en het particuliere initiatief Ecomunity. De ontwikkeling op Appelscha Hoog wordt van een “natte variant” (recreatieplas) getransformeerd naar een “droge variant”. De ontwikkeling wordt meegenomen in het Masterplan Appelscha. Het realiseren van gebiedsontwikkeling en volkshuisvesting vraagt in deze onzekere tijd om een onorthodoxe en op maat gesneden aanpak. Veel gemeenten zijn actief op zoek naar nieuwe mogelijkheden om het grondbeleid actueel te houden en aan te passen. Dat doen wij nu ook. In de toekomst hebben wij meer aandacht voor het “managen” van de gevolgen van de krimp. De komende 10 jaar zet de vergrijzing door en nadat we eerst een periode van woningverdunning hebben zet een daling van de bevolking in. Dit heeft gevolgen voor ons in te zetten grondposities. De grondposities kunnen we aanwenden als pauzelandschap. Dit betekent dat we moeten gaan nadenken over alternatieven in het gebruik. Dat is nu voor het merendeel agrarisch gebruik, maar dat zou in de toekomst ook ander gebruik, met een ander verdienmodel, kunnen zijn.

Doelstelling

De doelstelling voor het grondbedrijf zoals geformuleerd in de Nota Grondbeleid 2011 is niet veranderd:
“Het gemeentelijk grondbeleid heeft tot doel de bestuurlijke en maatschappelijk gewenste ruimtelijke ontwikkelingen van de gemeente Ooststellingwerf mogelijk te maken door aankoop, exploitatie en uitgifte van gronden dan wel door medewerking te verlenen aan ontwikkeling van plannen door private personen, bedrijven en instellingen.”
De wijze waarop het grondbeleid wordt uitgevoerd:
A.   Extern: Het grondbeleid moet meer gericht zijn op:

• ruimtelijke kwaliteit
• het stimuleren van plaatstelijke economie
• het inzetten op duurzaamheid
• het opstellen van nieuw economisch beleid
• het verbeteren van veiligheid en leefbaarheid
• vraaggericht aansluitend bij lokale initiatieven

B.   Intern: Het grondbedrijf. Aanpassen aan de nieuwe trends en ontwikkelingen in de samenleving.
C.   Na transformatie:

• heeft het grondbedrijf een interne bezetting (fte) met voldoende kennis en kunde (functies) om de regie op het grondbedrijf goed uit te kunnen voeren;
• is het grondbedrijf robuust, toekomstbestendig gericht op continuïteit en in staat om te kunnen anticiperen op conjuncturele ontwikkelingen;
• is het grondbedrijf financieel transparant en gezond (inzet op maximale terugverdiencapaciteit);
• heeft het grondbedrijf nieuwe dwarsverbanden met de leefbaarheid.

Alles is te herleiden naar de ambities die we als gemeente willen nastreven. De uitkomst is de uiteindelijke realisatie van de gemeentelijke ambitie. In de nieuwe aanpak gaan we kijken naar organische gebiedsontwikkeling, nieuwe verdienmodellen (pauzelandschappen) en validiteit van de woningbouwopgave uit het Woonplan. Dit laatste heeft nu al grote impact op het grondbedrijf. In het coalitieakkoord is expliciet aangegeven dat er prioriteit aan de woningbouwopgave (Woonplan) moet worden gegeven.

Het Woonplan geeft de (cijfermatige) onderbouwing van de woningbouwprognose. Hoewel de inschattingen op de krimp enigszins fluctueren is de algemene trend dat Ooststellingwerf een krimpgemeente is. Het Woonplan laat zien dat tot 2020 nog ruimte voor nieuwe woningbouw is, maar dat we ook moeten kijken naar de langere termijn prognoses. Het is noodzakelijk dat het uitvoeringsprogramma Woonplan wordt herijkt, inzet van nieuwe instrumenten en gedachten is noodzakelijk, inbreiding en vraaggericht maatwerk op de woningwensen is daarbij het nieuwe adagium. Het is de kunst daar vroegtijdig op te anticiperen.

Complexen grondexploitatie

Actief grondbeleid
Voor de lopende complexen wordt binnen de exploitatie toch nog wel enig risico gelopen. Dit ligt met name in het afzettempo van de woningbouwgrond. Het risico ligt dan in het feit dat rentelasten verder doorlopen in een langere exploitatie.
De resterende winst wordt bij afsluiting van de complexen toegevoegd aan de reserve. Grote uitbreidingslocaties worden in de komende tijd zeker niet aangelegd. Dit heeft gevolgen voor de strategische aankopen. Met het doen van aankopen (actief grondbeleid) zijn we zeer terughoudend. Temeer omdat een aankoop nagenoeg gelijk wordt gevolgd door een afwaardering. Per geval wordt bekeken of een strategische aankoop nodig is (actief), of dat wij de aankoop aan de markt overlaten (passief).
Faciliterend en passief grondbeleid
In de dorpen hebben diverse partijen getracht om ontwikkelingen te starten. Er zijn enkele (particuliere) plannen, waarvoor grond van de gemeente is gekocht, die tot ontwikkeling zijn gekomen. We denken hierbij aan o.a. de Anne Vondelingstraat te Appelscha en De Kromten te Waskemeer. Andere particuliere ontwikkelingen liggen nagenoeg stil, o.a. De Melkweg Oosterwolde. Op de Melkweg heeft de woningbouwvereniging Actium het middengebied overgenomen en heeft daarop de eerste woningen gerealiseerd. De randen zijn nog steeds onbebouwd.
Ontwikkelingen niet-woningbouw
Masterplan Oosterwolde Centrum - Venekoten Noord: Het plan zet in op de verbetering van de openbare ruimte en het faciliteren van particulier initiatief. Het bankgebouw aan de Hoogengaardelaan is gesloopt. De uitwerking is nog niet gereed.
Appelscha Boerestreek: Het plein aan de Boerestreek is opgeknapt. We willen particulier initiatief in de directe omgeving stimuleren. Hierbij denken we aan verbetering uitstraling van bestaande bedrijven (horeca) en starten van nieuwe initiatieven o.a. een klimtoren. De muziekkoepel is inmiddels gerealiseerd.
Masterplan Appelscha: Het plan voorziet in maatregelen om recreatie en toerisme in het gebied te stimuleren.

Bedrijventerreinen
Oosterwolde Venekoten: Een strook bedrijfsterrein is ontsloten; deze grond is bijna voor de helft uitgegeven. De rest is in optie of nog vrij. Het Masterplan Oosterwolde Centrum - Venekoten Noord zet in op de revitalisering van het gebied Venekoten-Noord.
Oosterwolde Ecomunity: Dit is een particulier initiatief dat gericht is op de realisatie van een hoogwaardig duurzaam bedrijvenpark met een kenniscentrum. De bouw is inmiddels gestart.
Haulerwijk De Turfsteker: In Haulerwijk is nog een gedeelte van het bedrijventerrein beschikbaar.

Voor de lopende complexen wordt weinig risico gelopen. In overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) zijn de winsten die genomen konden worden (inclusief de winst bij afsluiting van de complexen) toegevoegd aan de Algemene reserve grondexploitatie. Voor alle andere gronden heeft een afwaardering plaatsgevonden of is er een voorziening getroffen, (in overeenstemming met de eisen van het BBV). In verband met het aanscherpen van de regels van het BBV mag de boekwaarde van niet in exploitatie genomen gronden maximaal gelijk zijn aan de marktwaarde in de huidige bestemming.

Algemene reserve grondexploitatie

Het doel van de algemene reserve (AR) grondexploitatie is om de winsten van de complexen toe te voegen en over deze reserve te beschikken indien een complex niet kostendekkend is (een soort vereveningsfonds). Ook renteverliezen ten gevolge van een langere looptijd van een complex komen ten laste van de reserve. Om nu en in de toekomst verzekerd te zijn van een gezonde basis voor grondexploitatie is het op peil houden van de reserve van essentieel belang.
De begrote stand van de reserve is per 1-1-2016 € 4,045 miljoen. Naast een bedrag van € 600.000 als algemene reserve grondexploitatie, is voor Masterplan ‘Oosterwolde Centrum – Venekoten Noord’ € 3,445 miljoen beschikbaar.

Budget strategische aankopen

Het budget strategische aankopen is feitelijk een krediet van de gemeenteraad aan het college om snel strategische aankopen te kunnen doen. Jaarlijks wordt door de gemeenteraad dit krediet aan het college gegeven. Naar verwachting zullen op incidentele basis nog strategische aankopen plaatsvinden.

Meerjarenbegroting grondexploitatie

De werkzaamheden die verband houden met de grondexploitatie gaan zich nu concentreren op de ontwikkeling van nieuwe plannen (zie: Woonplan 2011). Daarnaast zal nadruk komen op het faciliteren van particulier initiatief (de anterieure overeenkomsten).
Het uitgangspunt is dat de staande taken op het grondbedrijf altijd moeten kunnen worden uitgevoerd (ijzeren voorraad). Bij de huidige stand van de formatie bestaat er, gelet op de werkvoorraad voor de komende 5 jaar, geen boventalligheid in het grondbedrijf.